पुणे, २३ जुलै (गणेश शेवाळे): महाराष्ट्र शासनाच्या कृषी विभागामार्फत पुणे येथे आयोजित करण्यात आलेला पाच दिवसीय ‘हॉर्टिकल्चर एक्सपोर्ट ट्रेनिंग कोर्स’ यशस्वीरित्या संपन्न झाला. या विशेष प्रशिक्षणामध्ये राज्यातील २५ निवडक शेतकरी उत्पादक कंपन्यांनी सहभाग घेतला, ज्यांना फळे, भाजीपाला आणि बागायती उत्पादनांच्या आंतरराष्ट्रीय निर्यातीसाठी आवश्यक असलेले सखोल मार्गदर्शन देण्यात आले. बीड जिल्ह्यातील ‘हॅलो किसान अ‍ॅग्रो सोल्युशन फार्मर प्रोड्युसर कंपनी’चाही यात समावेश होता. या उपक्रमामुळे राज्याच्या कृषी निर्यात क्षेत्राला मोठी चालना मिळण्याची अपेक्षा आहे.
प्रशिक्षणाचा उद्देश आणि व्याप्ती
राज्यातील शेतकऱ्यांनी उत्पादित केलेल्या मालाला स्थानिक बाजारपेठेबरोबरच आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठ उपलब्ध व्हावी आणि त्यातून त्यांचे उत्पन्न वाढावे, हा या प्रशिक्षण कार्यक्रमाचा मुख्य उद्देश होता. महाराष्ट्रातील फळे, फुले आणि भाजीपाला यांसारख्या बागायती उत्पादनांना जागतिक स्तरावर मोठी मागणी आहे. तथापि, आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचे नियम, गुणवत्ता मानके आणि निर्यात प्रक्रियेतील गुंतागुंत याबद्दलच्या माहितीअभावी अनेक शेतकरी आणि कंपन्या मागे पडतात. हीच उणीव भरून काढण्यासाठी कृषी विभागाने या विशेष निवासी प्रशिक्षणाचे आयोजन केले होते.
आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचे सखोल मार्गदर्शन
पाच दिवसांच्या या सत्रात सहभागी कंपन्यांच्या प्रतिनिधींना निर्यात क्षेत्रातील तज्ज्ञांकडून विस्तृत मार्गदर्शन लाभले. यामध्ये प्रामुख्याने खालील विषयांचा समावेश होता:
- आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेचे विश्लेषण: विविध देशांमधील मागणी, संधी आणि आव्हानांचा आढावा.
- आवश्यक कागदपत्रे आणि परवाने: इम्पोर्ट-एक्सपोर्ट कोड (IEC), अपेडा (APEDA) नोंदणी आणि इतर आवश्यक परवानग्यांची प्रक्रिया.
- आंतरराष्ट्रीय प्रमाणपत्रे: ग्लोबल गॅप (GAP), HACCP यांसारख्या प्रमाणपत्रांचे महत्त्व आणि ते मिळवण्याची प्रक्रिया.
- कायदे आणि नियम: विविध देशांतील अन्न सुरक्षा मानके (Food Safety Standards) आणि आयात-निर्यात कायदे.
- अर्थसहाय्य आणि गुंतवणूक: निर्यातीसाठी आवश्यक भांडवल आणि शासकीय योजना.
- पुरवठा साखळी व्यवस्थापन: लॉजिस्टिक्स, कोल्ड चेन आणि उत्पादनाची गुणवत्ता पॅकेजिंगपासून ते अंतिम वितरणापर्यंत टिकवून ठेवण्याचे तंत्र.
‘हॅलो किसान’ची प्रतिक्रिया
या प्रशिक्षणात सहभागी झालेल्या बीड जिल्ह्यातील ‘हॅलो किसान अ‍ॅग्रो सोल्युशन फार्मर प्रोड्युसर कंपनी’चे प्रतिनिधी श्री. आकाश गर्जे यांनी आपला अनुभव सकारात्मक शब्दात मांडला. ते म्हणाले, “या प्रशिक्षणामुळे आम्हाला जागतिक व्यापार आणि निर्यात प्रक्रियेची समग्र माहिती मिळाली. आमच्याशी जोडलेल्या शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे हे आमचे ध्येय आहे आणि त्यासाठी निर्यात हे एक अत्यंत प्रभावी माध्यम आहे. कृषी विभागाने ही सुवर्णसंधी उपलब्ध करून दिल्याबद्दल आम्ही त्यांचे आभारी आहोत.”
निर्यातीसाठी नवा आत्मविश्वास
या प्रशिक्षणामुळे सहभागी कंपन्यांमध्ये निर्यातीसाठी आवश्यक असलेला आत्मविश्वास निर्माण झाला आहे. केवळ तांत्रिक ज्ञानच नव्हे, तर आंतरराष्ट्रीय व्यापार कसा करावा, कोणत्या देशांना लक्ष्य करावे आणि आपल्या उत्पादनाचे ब्रँडिंग कसे करावे, याबद्दलच्या अनेक कल्पना स्पष्ट झाल्याचे मत अनेक प्रतिनिधींनी व्यक्त केले. अशा व्यावसायिक प्रशिक्षणामुळे शेतकरी उत्पादक कंपन्या स्थानिक पातळीवरून जागतिक पातळीवर विचार करू लागतात, असेही त्यांनी नमूद केले. कृषी विभागाच्या या उपक्रमाचे राज्यभरातून कौतुक होत असून, या प्रशिक्षणातून तयार झालेली ‘एक्सपोर्ट रेडी टीम’ महाराष्ट्राच्या कृषी निर्यातीत एक नवीन अध्याय सुरू करेल, असा विश्वास व्यक्त केला जात आहे.
